Film Duma: Podróż do domu (ang. Duma) z 2005 r. to w warstwie fabularnej kolejny powrót Carrolla Ballarda do relacji dziecko-zwierzę. Tym razem tytułowym bohaterem jest gepard.
Podobnie jak w przypadku Czarnego rumaka i Już nigdy nie zawyje wilk, również przy tej okazji Ballard sięgnął po literaturę dziecięcą. Film powstał na podstawie biograficznej książki „Jak to było z Dooms” (ang. How It Was with Dooms) autorstwa Carol Cawthry Hopcraft i Xana Hopcrafta, która ukazała się w 1997 r., stanowi jednak jej luźną adaptację.
Fabuła jest bardzo charakterystyczna dla filmu familijnego: w południowej Afryce chłopiec wraz z ojcem znajdują przy drodze małego geparda. Postanawiają zabrać go do domu i wychować . Samiec geparda, zwany Duma (w języku suahili wyraz ten oznacza geparda) zachowuje się jak typowe zwierzę towarzyszące. Śpi z chłopcem, bawi się z nim, a nawet od-wiedza go w szkole. Po śmierci ojca chłopiec o imieniu Xan postanawia sam wykonać misję, którą razem planowali: przywrócić zwierzę naturze. W tym celu ucieka z domu na motorze ojca (w przyczepie umieszcza geparda) i rozpoczyna wielką przygodę. Po wielu perypetiach, chłopiec z trudem rozstaje się z Dumą, który szybko znajduje sobie towarzyszkę.
Już ujęcie otwarcia ukazuje nam cały wachlarz gatunków: widzimy pięć marabutów, pawiany oraz gepardzicę z młodymi, jak również lwy, które zabijają jej wszystkie dzieci poza Dumą. Ponadto, w filmie pojawiają się krokodyle, guziec, kury, strusie, gazele i oswojone galago (ang. Bush baby) o imieniu Mashaka (w suahili to ktoś powodujący kłopoty). To ostatnie jest oswojone i towarzyszy Ripowi podczas jego wędrówki.
Po nadaniu zwierzęciu imienia, narrator (którym jest Xan) stwierdza, że wraz z tym aktem jako rodzina stali się za nie odpowiedzialni . To ojciec uświadamia synowi, że miejsce Dumy jest na wolności. Innymi słowy, podkreślone zostaje znaczenie instynktu i nie-uchronna potrzeba jego realizacji.
Jedyne ujęcie, w którym odzwierciedlono punkt widzenia dużego kota to moment, w którym młody gepard kieruje się w stronę jezdni. Ma to miejsce w nocy. Widzimy wysoki z perspektywy malucha płot, co sugeruje, że zastanawia się on, jak pokonać przeszkodę. Scena ta bezpośrednio poprzedza przyjazd kabrioletu, którym podróżują ojciec z synem.
Innym ciekawym zabiegiem jest ukazanie zawrotnej prędkości, osiąganej z łatwością przez geparda. Ujęcie zostało wykonane za pomocą kamery poruszającej się równolegle do biegnącego zwierzęcia, co pozwala nie tylko dobrze prześledzić jego ruchy, lecz także lepiej wyobrazić sobie, jak to jest być gepardem .
Interesującym wątkiem jest afrykański mit o gepardach, który przytacza Xanowi Ripkuna. Jest to typowo ludowa przypowieść, w której niezrozumiałe dla człowieka zjawisko (w tym przypadku czarne smugi na głowie geparda) zostaje wytłumaczone w zrozumiały sposób. Dla słuchających wyjaśnienie to może być prawdopodobne. Inny, tym razem inuicki mit pojawia się w „Już nigdy nie zawyje wilk” (dotyczy on odwiecznej relacji wilki-karibu). Opowieść o Bucefale (koniu Aleksandra Wielkiego), która pojawia się w Czarnym rumaku, ma już inny charakter, opiera się bowiem na postaciach historycznych, a nie na mitycznych wyjaśnieniach tego, jak powstał świat i jego czworonożni mieszkańcy.
Wspólną cechą Czarnego rumaka, Drogi do domu i Dumy: Powrotu do domu jest to, że w każdym z tych filmów dziecięcy bohater zostaje pozbawiony jednego z rodziców. W pierwszych dwóch jest to śmierć w wyniku wypadku, w ostatnim – na skutek choroby.
Podobnie jak w filmie Droga do domu, i tutaj relacja ze zwierzęciem pomaga pogodzić się ze stratą bliskiej osoby oraz w naprawieniu relacji z pozostałym przy życiu rodzicem. Podróż odbyta ze zwierzętami w obu przypadkach pozwala odnaleźć się młodemu bohaterowi, nabrać pewności siebie i odzyskać wewnętrzny spokój.
Podmiotowość geparda Dumy przejawia się w jego zoo-biografii (podobnie, jak w przypadku bernikli kanadyjskich z Drogi do domu, śledzimy los zwierzęcia od „dzieciństwa” aż do usamodzielnienia się i jego powrotu na łono natury). Zwierzęciu zostało nadane imię, przez pewien czas funkcjonuje jak zwierzę domowe. Jego potrzeby gatunkowe są brane przez uwagę (stąd bierze początek podróż ku zwróceniu dzikiego kota naturze). Pełna sprawczość geparda pojawia się po wypuszczeniu go na wolność. Wtedy może już decydować o podjęciu kontaktu z przedstawicielką swojego gatunku.
Comments